PGµç×Ó

Mae Lwfans Gweini yn helpu gyda chostau ychwanegol os oes gennych anabledd neu gyflwr iechyd sy’n ddigon difrifol fel bod angen rhywun arnoch i helpu i ofalu amdanoch.

Mae yna ffordd wahanol o wneud cais os ydych yn nesáu at ddiwedd oes (er enghraifft, oherwydd bod gennych salwch sy’n cyfyngu ar fywyd).

Mae’n cael ei dalu ar 2 gyfradd wahanol ac mae faint a gewch yn dibynnu ar lefel y gofal sydd ei angen arnoch oherwydd eich anabledd neu gyflwr iechyd.

Gallech gael £73.90 neu £110.40 yr wythnos i helpu gyda chymorth personol os yw’r ddau o’r canlynol yn berthnasol:

• mae gennych anabledd corfforol, anabledd meddwl, neu gyflwr iechyd
• rydych yn Oedran Pensiwn y Wladwriaeth neu’n hÅ·n

Nid yw’n cynnwys anghenion symudedd.

Gallech gael Credyd Pensiwn ychwanegol, Budd-dal Tai neu Ostyngiad Treth Cyngor os ydych yn cael Lwfans Gweini.

Nid oes rhaid i chi gael rhywun yn gofalu amdanoch er mwyn gwneud cais.

Os ydych yn byw yn yr Alban

Bydd angen i chi wneud cais am yn lle Lwfans Gweini.

Os ydych yn cael Lwfans Gweini ar hyn o bryd

Nid oes angen i chi wneud cais am Daliad Anabledd Oedran Pensiwn - byddwch yn cael eich symud yn awtomatig i Daliad Anabledd Oed Pensiwn o wanwyn 2025.

Pan fydd y symud yn dechrau, byddwch yn cael llythyrau gan yr Adran Gwaith a Phensiynau a Social Security Scotland.

.

Os ydych yn symud o’r Alban i Gymru neu Loegr

Os ydych yn cael Taliad Anabledd Oedran Pensiwn, rhaid i chi:

• gwneud cais am Lwfans Gweini

Mae Lwfans Gweini yn cael ei dalu bob wythnos ar 2 gyfradd wahanol - mae’r un a gewch yn dibynnu ar lefel yr help sydd ei angen arnoch.

Nid yw Lwfans Gweini yn amodol ar brawf modd - ni fydd yr hyn rydych yn ei ennill na faint sydd gennych mewn cynilion yn effeithio ar yr hyn rydych yn ei gael.

Cyfraddau Lwfans Gweini

Cyfradd	Lefel y cymorth sydd ei angen arnoch
Cyfradd is - £73.90	Cymorth aml neu oruchwyliaeth gyson yn ystod y dydd, neu oruchwyliaeth gyda’r nos
Cyfradd uwch - £110.40	Cymorth neu oruchwyliaeth drwy gydol y dydd a’r nos, neu mae gweithiwr meddygol proffesiynol wedi dweud eich bod yn nesáu at ddiwedd oes

Os bydd eich amgylchiadau’n newid, fe allech chi gael cyfradd wahanol. Mae’n rhaid i chi roi gwybod am newid mewn amgylchiadau.

Gallech gael Credyd Pensiwn ychwanegol, Budd-dal Tai neu Ostyngiad mewn Treth Cyngor os ydych yn cael Lwfans Gweini - gwiriwch gyda’r llinell gymorth neu’r swyddfa sy’n delio â’ch budd-dal.

Sut rydych yn cael eich talu

Mae’r holl fudd-daliadau yn cael eu talu i mewn i’ch cyfrif banc, cymdeithas adeiladu neu undeb credyd.

Gallwch gael Lwfans Gweini os ydych wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth ac mae’r canlynol yn berthnasol:

• mae gennych anabledd corfforol (gan gynnwys anabledd synhwyraidd, er enghraifft dallineb), anabledd meddwl (gan gynnwys anawsterau dysgu), neu gyflwr iechyd
• mae eich anabledd neu gyflwr iechyd yn ddigon difrifol fel bod angen help arnoch i ofalu amdanoch chi’ch hun neu rywun i’ch goruchwylio, er eich diogelwch chi neu ddiogelwch rhywun arall
• rydych chi wedi bod angen yr help hwnnw am o leiaf 6 mis

Mae’n rhaid i chi hefyd:

• bod ym Mhrydain Fawr pan fyddwch yn gwneud cais - mae rhai eithriadau, fel aelodau ac aelodau teulu’r lluoedd arfog
• wedi bod ym Mhrydain Fawr am o leiaf 2 o’r 3 blynedd diwethaf (nid yw hyn yn berthnasol os ydych chi’n ffoadur neu os oes gennych statws amddiffyn dyngarol)
• bod yn yn y DU, Iwerddon, Ynys Manaw neu Ynysoedd y Sianel
• ddim yn destun i (oni bai eich bod yn fewnfudwr noddedig)
• peidio â chael Lwfans Byw i’r Anabl (DLA), Taliad Annibyniaeth Personol (PIP), neu

Os ydych yn byw yn yr Alban

Bydd angen i chi wneud cais am yn lle Lwfans Gweini.

Os ydych yn byw yn yr UE, y Swistir, Norwy, Gwlad yr Iâ neu Liechtenstein

Efallai y byddwch yn dal i allu cael Lwfans Gweini os ydych yn ddinesydd yn y DU a’ch bod yn byw neu’n symud i’r UE, yr Ardal Economaidd Ewropeaidd (AEE) neu’r Swistir.

Darllenwch ganllaw i ddarganfod a allwch chi gael budd-daliadau yn yr UE, yr AEE neu’r Swistir.

Os ydych mewn cartref gofal

Fel rheol ni allwch gael Lwfans Gweini os ydych chi’n byw mewn cartref gofal a bod eich awdurdod lleol yn talu am eich gofal. Gallwch barhau i hawlio Lwfans Gweini os ydych chi’n talu am eich holl gostau cartref gofal eich hun.

Os oes angen asesiad arnoch

Dim ond os yw’n aneglur sut mae’ch anabledd neu gyflwr iechyd yn effeithio arnoch y bydd angen i chi fynd i asesiad i wirio’ch cymhwysedd.

Os oes angen asesiad arnoch, byddwch yn cael llythyr yn dweud pam a ble mae’n rhaid i chi fynd. Yn ystod yr asesiad, bydd angen i weithiwr meddygol proffesiynol eich archwilio.

Gallwch wneud cais am Lwfans Gweini ar-lein neu drwy’r post.

Mae yna ffordd wahanol o wneud cais:

• os ydych yn nesáu at ddiwedd oes (er enghraifft, oherwydd bod gennych salwch sy’n cyfyngu ar fywyd)

I wneud cais, byddwch angen:

• eich rhif Yswiriant Gwladol
• eich cyfeiriad a manylion cyswllt
• manylion o’r anabledd neu gyflwr iechyd rydych angen cymorth ychwanegol gyda hwy
• manylion meddygfa eich Meddyg Teulu neu ganolfan meddygol
• manylion eich cartref gofal, ysbyty neu hosbis os ydych yn aros mewn un ar hyn o bryd

Gwneud cais ar-lein

Bydd y gwasanaeth newydd yn derbyn nifer cyfyngedig o geisiadau pob wythnos.

Ni allwch wneud cais ar-lein os ydych:

• yn benodai
• gyda pŵer atwrnai

Os ydych yn byw yn yr Alban

Os ydych yn byw yn yr Alban, bydd angen i chi wneud cais am yn lle Lwfans Gweini.

Gwneud cais trwy’r post

Gallwch wneud cais drwy naill ai:

• argraffu a chyflwyno’r ffurflen gais Lwfans Gweini
• Cysylltu â’r llinell gymorth i ofyn am ffurflen gais

Ble i anfon y ffurflen

Anfonwch y ffurflen wedi’i chwblhau i:

Peidiwch ag ysgrifennu unrhyw beth ac eithrio’r cyfeiriad rhadbost ar yr amlen. Nid oes angen cod post na stamp arnoch.

Daw’r ffurflen gyda nodiadau yn dweud wrthych sut i’w chwblhau.

Ar ôl i chi wneud cais

Ar ôl i chi anfon eich cais, byddwch yn derbyn neges testun neu llythyr o fewn 3 wythnos sy’n esbonio pryd gallwch ddisgwyl cael penderfyniad.

Pan mae penderfyniad wedi cael ei wneud, byddwch yn derbyn llythyr yn esbonio’r canlyniad.

Pryd y byddwch yn cael eich talu

Os ydych yn cael dyfarniad o Lwfans Gweini, bydd y llythyr penderfyniad yn dweud wrthych pryd y byddwch yn cael eich taliad cyntaf.

Os ydych yn gwneud cais ar-elin, bydd eich cais yn dechrau ar y dyddiad rydych yn gwneud eich cais.

Os ydych yn argraffu ac yn anfon y ffurflen drwy’r post, bydd eich cais yn dechrau ar y dyddiad mae’r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP) yn ei derbyn.

Os ydych yn ffonio’r llinell gymorth i gael ffurflen, bydd eich cais yn dechrau ar ddyddiad eich galwad ffôn (os byddwch yn dychwelyd y ffurflen o fewn 6 wythnos).

Os ydych yn anghytuno â phenderfyniad

Gallwch herio penerfyniad am eich cais. Gelwir hyn yn gofyn am ailystyriaeth orfodol.

Cwynion

Gallwch gwyno i’r DWP os ydych yn anfodlon gyda’r gwasanaeth a gawsoch.

Os bydd eich amgylchiadau’n newid, gall y swm a gewch o’r Lwfans Gweini godi neu ostwng.

Mae’n rhaid i chi gysylltu â’r llinell gymorth Lwfans Gweini ar unwaith os:

• mae lefel y cymorth sydd ei angen arnoch neu’ch cyflwr yn newid - bydd angen i chi ddarparu manylion fel a yw’r amseroedd y mae angen help arnoch bob dydd wedi newid
• rydych yn mynd i’r ysbyty neu gartref gofal - bydd angen i chi ddarparu’r cyfeiriad, y dyddiadau rydych wedi bod yno, a sut y telir am eich arhosiad
• mae gweithiwr meddygol wedi dweud efallai y bydd gennych 12 mis neu lai i fyw (gallech gael Lwfans Gweini ar gyfradd uwch o dan ‘reolau arbennig ar gyfer diwedd oes’)
• rydych yn bwriadu gadael y wlad am fwy na 4 wythnos
• rydych yn mynd i’r carchar
• rydych yn newid eich enw, cyfeiriad neu fanylion banc
• rydych am roi’r gorau i dderbyn eich budd-dal
• mae manylion eich meddyg yn newid
• mae eich statws mewnfudo yn newid, os nad ydych yn ddinesydd Prydeinig

Os ydych wedi cael eich talu gormod

Efallai y bydd yn rhaid i chi ad-dalu’r arian os ydych:

• heb roi gwybod am newid ar unwaith
• wedi rhoi gwybodaeth anghywir
• wedi cael eich gordalu trwy gamgymeriad

Darganfyddwch sut i ad-dalu’r arian sy’n ddyledus gennych o ordaliad budd-dal.

Os ydych yn nesáu at ddiwedd oes (er enghraifft, oherwydd salwch sy’n cyfyngu ar fywyd) efallai y byddwch yn gallu cael Lwfans Gweini yn gyflymach ac ar gyfradd uwch.

Weithiau gelwir hyn yn ‘reolau arbennig ar gyfer diwedd oes’.

Cymhwysedd

Rydych yn gymwys os:

• ydych wedi cyrraedd oedran Pensiwn y Wladwriaeth
• mae eich meddyg neu weithiwr meddygol proffesiynol wedi dweud y gallai fod gennych 12 mis neu lai i fyw

Gall fod yn anodd rhagweld pa mor hir y gallai rhywun fyw. Os nad yw gweithiwr meddygol proffesiynol wedi siarad â chi am hyn, gallwch barhau i ofyn iddynt gefnogi eich cais o dan y rheolau arbennig ar gyfer diwedd oes.

Beth fyddwch yn ei gael

Byddwch yn cael y gyfradd uwch o £110.40 yr wythnos.

Gallech hefyd gael Credyd Pensiwn, Budd-dal Tai neu Ostyngiad Treth Gyngor ychwanegol.

Ni fydd y llythyr am yr arian a ddyfarnwyd yn sôn am ‘reolau arbennig’.

Sut i wneud cais

Gallwch wneud cais dros eich hun neu gall rhywun arall wneud cais ar eich rhan (nid oes angen eich caniatâd arnynt).

Mae angen i chi:

• ofyn i weithiwr meddygol proffesiynol am ffurflen SR1 - byddant naill ai’n ei llenwi ac yn rhoi’r ffurflen i chi neu’n ei hanfon yn uniongyrchol i’r Adran Gwaith a Phensiynau (DWP)
• gwneud cais am Lwfans Gweini ar-lein neu drwy’r post

Ni fydd angen i chi fynd i asesiad wyneb yn wyneb.

Gwneud cais ar-lein

I wneud cais, byddwch angen:

• eich rhif Yswiriant Gwladol
• eich cyfeiriad a manylion cyswllt
• manylion o’r anabledd neu gyflwr iechyd rydych angen cymorth ychwanegol gyda hwy ar ei gyfer
• manylion meddygfa eich Meddyg Teulu neu ganolfan feddygol
• manylion eich cartref gofal, ysbyty neu hosbis os ydych yn aros mewn un ar hyn o bryd

Gwneud cais drwy’r post

Gallwch naill ai: 

• argraffu a chyflwyno’r Ffurflen gais Lwfans Gweini
• cysylltu â’r llinell gymorth i ofyn am ffurflen gais

Anfonwch y ffurflen gais wedi’i chwblhau at:

Ar ôl i chi wneud cais

Ar ôl i chi anfon eich cais, byddwn yn cysylltu â chi dros y ffôn neu’n anfon llythyr o fewn 3 wythnos i egluro pryd y gallwch ddisgwyl penderfyniad.

Unwaith y bydd penderfyniad yn cael ei wneud, byddwch yn cael llythyr yn egluro’r canlyniad.

Pryd y byddwch yn cael eich talu

Os ydych yn cael dyfarniad o Lwfans Gweini, bydd y llythyr penderfyniad yn dweud wrthych pryd y byddwch yn cael eich taliad cyntaf.

Os ydych yn gwneud cais ar-lein, bydd eich cais yn dechrau ar y dyddiad y byddwch yn gwneud eich cais.

Os ydych yn argraffu ac yn anfon y ffurflen drwy’r post, bydd eich cais yn dechrau ar y dyddiad mae’r DWP yn ei derbyn.

Os byddwch yn ffonio’r llinell gymorth i gael ffurflen, bydd eich cais yn dechrau ar ddyddiad eich galwad ffôn (os byddwch yn dychwelyd y ffurflen o fewn 6 wythnos).

Os ydych eisoes yn cael Lwfans Gweini

Cysylltwch â llinell gymorth y Lwfans Gweini ar unwaith os ydych eisoes yn cael Lwfans Gweini a bod gweithiwr meddygol proffesiynol wedi dweud y gallai fod gennych 12 mis neu lai i fyw.